Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı yerdeki hizmet süresi boyunca emeğinin karşılığı olarak işveren tarafından ödenen yasal bir haktır. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışan işçilere 1475 sayılı İş Kanunu 'nun 14.maddesi hükümlerine göre kıdem tazminatı ödenmektedir. İşçiye, işe başladığı tarihten itibaren çalıştığı her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatı her durumda ödenen bir tazminat türü değildir. Kıdem tazminatının işçiye ödenmesi için bazı hususların söz konusu olması gerekir.
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için öncelikle o iş yerinde bir yıl süreyle çalışmış olması gerekmektedir. Bu bir yıllık sürenin başlangıcı işçinin o iş yerinde fiili olarak çalışmaya başladığı tarihtir. Bir yıllık kıdem şartını sağlayan işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından İş Kanunu madde 17 uyarınca bildirimli fesih yoluyla, İş Kanunu madde 24 uyarınca işçi tarafından veya İş Kanunu madde 25/2 haricindeki sebepler dışında işveren tarafından feshedildiği zaman kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Bunların yanında bir de İş Kanunu madde 14'te kıdem tazminatına hak kazandıran nedenler sayılmıştır.
İş Kanunu madde 14'teki nedenlere bakacak olursak;
İşverenin haklı bir sebep olmadan işten çıkartması
İşçinin haklı bir sebeple işi bırakması
Erkek çalışanların askerlik için işi bırakması
Emekli olmak amacıyla işçinin işi bırakması
Emeklilikle ilgili diğer şartları tamamlayıp, emeklilik yaşını evinde beklemek amacıyla işçinin işi bırakması
Kadın işçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakması
İşçinin ölmesi
Bu belirtilen hallerden herhangi birisinde, her çalışma yılına işçinin bir brüt maaşı tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem tazminatı işçinin brüt ücreti göz önünde tutularak hesaplanır. Kıdem tazminatına esas alınan ücret, iş akdinin feshi tarihindeki brüt ücretidir. Bu ücretin tespitinde işçiye sağlanan para ve para ile ölçülebilen tüm menfaatler göz önünde tutulmalıdır. Bu kapsamda ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, yol parası, yemek yardımı gibi benzer ödemeler de kıdem tazminatı hesabında esas alınacak ücrete dahil edilmelidir.
Kıdem tazminatı işçinin o iş yerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücret olarak düzenlenmiştir. Bu 30 günlük ücret iş ve toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine artırılabilir. Ancak bu şekilde işçi lehine artırılan kıdem tazminatı miktarı ilgili tarihte yürürlükte olan kıdem tazminatının tavanını geçemez.
Kıdem tazminatı fesih ile muaccel hale gelmektedir. Bu kapsamda faiz başlangıç tarihi de fesih tarihidir. Kıdem tazminatı için zamanaşımı süresi İş Kanunu'na eklenen Ek m.3'e göre 5 yıldır.
