6 Şubat 2023 depremleri, Malatya dahil olmak üzere birçok ili derinden etkilemiştir. Bu büyük felaketin hemen ardından, sosyal medya platformları hem dayanışmanın hem de bilgi kirliliğinin merkezi haline gelmiştir. Bu makale, deprem sonrası sosyal medyada yaşananları, bilgi kirliliğinin etkilerini ve bu durumun gelecekteki afetlere hazırlık için ne anlama geldiğini incelemeyi amaçlamaktadır.

Sosyal Medyanın İki Yüzü: Dayanışma ve Bilgi Kirliliği

Deprem sonrası sosyal medya, insanların birbirlerine destek olmak için bir araya geldiği, yardım çağrıları yapıldığı ve gönüllülük faaliyetlerinin organize edildiği bir platform haline gelmiştir. Ancak, bu olumlu tablonun yanı sıra, sosyal medya aynı zamanda yanlış bilgilerin hızla yayıldığı, dedikoduların üretildiği ve panik havasının oluşturulduğu bir ortam da olmuştur.

- Yanlış Bilgilerin Hızlı Yayılması: Deprem gibi kaotik durumlarda, doğru bilgiye ulaşmak oldukça zorlaşır. Sosyal medyada doğrulama yapılmadan paylaşılan fotoğraflar, videolar ve haberler, insanların yanlış yönlendirilmesine neden olmuştur.

-Panik ve Kaos : Yanlış bilgiler, insanların paniklemesine ve yanlış kararlar almasına yol açmıştır. Bu durum, arama kurtarma çalışmalarını zorlaştırmış ve sosyal düzenin bozulmasına katkıda bulunmuştur.

-Ayrımcılık ve Nefret Söylemi: Deprem gibi acil durumlarda bile, sosyal medyada ayrımcılık ve nefret söylemlerine rastlanmıştır. Bu durum, toplumun birlik ve beraberliğini zedelemiştir.
Bilgi Kirliliğinin Etkileri

-Güven Sorunu: Sosyal medya, artık birçok insan için haber alma kaynağı haline gelmiştir. Ancak, bilgi kirliliği nedeniyle insanların sosyal medyaya olan güveni sarsılmıştır.

-Yanlış Kararlar: Yanlış bilgilere dayalı olarak alınan kararlar, hem bireyler hem de toplum için olumsuz sonuçlar doğurmuştur.

-Arama Kurtarma Çalışmalarının Zorlaşması: Yanlış bilgilerin yayılması, arama kurtarma ekiplerinin çalışmalarını zorlaştırmış ve zaman kaybına neden olmuştur.

-Sosyal Dokunun Zedelenmesi: Ayrımcılık ve nefret söylemleri, toplumun sosyal dokusunu zedelemiş ve insanlar arasındaki güvensizliği artırmıştır.
Geleceğe Dönük Öneriler

-Medya Okuryazarlığı: İnsanların doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırt edebilmeleri için medya okuryazarlığı eğitimi verilmelidir.

-Doğrulama Mekanizmaları: Sosyal medya platformları, yanlış bilgilerin yayılmasını engellemek için daha etkili doğrulama mekanizmaları geliştirmelidir.

-Kurumsal İletişim: Devlet kurumları, afet durumlarında doğru ve zamanında bilgi paylaşarak sosyal medyada etkin bir iletişim stratejisi izlemelidir.

-Sivil Toplumun Rolü: Sivil toplum örgütleri, doğru bilgilerin yayılmasına katkıda bulunmalı ve sosyal medyada olumlu bir atmosfer yaratmalıdır.

Sosyal medya, afet durumlarında hem bir fırsat hem de bir tehdittir. Bu platformları doğru ve etkili bir şekilde kullanabilmek için, bireylerin, kurumların ve toplumun ortak çaba göstermesi gerekmektedir. Bilgi kirliliğiyle mücadele etmek ve doğru bilgilerin yayılmasını sağlamak, gelecekteki afetlere daha iyi hazırlanmamız için kritik öneme sahiptir.

Not:Bu makalede, Malatya depremi sonrasında sosyal medyada yaşanan bilgi kirliliği ve bunun etkileri üzerinde duruldu. Bu konuda daha derinlemesine çalışmalar yaparak, afet yönetimi konusunda daha etkili stratejiler geliştirmek mümkündür.

Kaynak:AFAD raporları, TÜİK verileri  Disasters, International Journal of Disaster Risk Reduction, Information Systems Frontiers(Türkçe dile çevirip okumak mümkündür sayılan yabancı kaynakların bu konu üzerinde yüksek tezleri bulunmakta.)
Türk Coğrafya Dergisi (Bu dergi, coğrafya alanında yapılan araştırmalara yer verir. Deprem bölgelerindeki coğrafi koşulların sosyal medya kullanımına etkisi üzerine çalışmaları var inceleyin.)