Hekim-hasta ilişkisinde tarafların birbirlerine karşı birtakım hak ve yükümlülükleri mevcuttur. Biz bu makalemizde hasta hakları hakkında her insanın bilmesi gereken bazı hususlara değineceğiz. Hasta hakları; hasta ile sağlık çalışanları arasında ortaya çıkan, sağlık çalışanlarının hastaya ve hastanın da sağlık çalışanlarına karşı görev ve sorumluluklarını belirten ve daha iyi bir sağlık ortamı sunulması için her hastanın sahip olması gereken birtakım haklardır. Hasta hakları kavramı ırk, dil,din, renk, cinsiyet vb. hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm insanları kapsayan son derece kutsal ve önemli bir kavramdır.
Hasta hakları konusunda uluslararası çalışmalar ülkemizde de dikkate alınmıştır. Bu doğrultuda Sağlık Bakanlığı tarafından Hasta Hakları Yönetmeliği Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte hasta hakları " sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış haklarını ifade eder" şeklinde tanımlanmıştır.
Hasta Hakları Yönetmeliği ile resmi ve özel bütün sağlık kurum ve kuruluşlarındaki sağlık hizmetleri bakımından hastalara sağlanması gereken hak ve imkanlar düzenlenmiştir. Hasta Hakları Yönetmeliği sağlık çalışanları ile hasta arasındaki ilişkilerin daha verimli ve doğru şekilde ilerlemesi açısından oldukça önemli bir düzenlemedir. Yönetmelikte hastaların birtakım haklarından söz edilmiştir. Bunlardan bazıları şöyledir;
- Sağlık hizmetinden adalete ve hakkaniyete uygun olarak faydalanma
- Bilgi isteme
- Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme
- Kayıtları inceleme
- Mahremiyete saygı
- Tedaviyi red ve durdurma
- Bilgilerin gizli tutulması
- Dini vecibeleri yerine getirme ve dini hizmetlerden faydalanma
- Refakatçi bulundurma
- Müracaat, şikayet ve dava vb.
Hasta haklarının amaçlarına değinecek olursak hastanın sağlık hizmetlerinden tam yararlanmasını sağlamak, hasta-sağlık çalışanı arasındaki ilişkiyi desteklemek ve geliştirmek, hastaların sağlık hizmeti sürecine aktif katılımını sağlamak, sağlık hizmetlerinin etkinliğini arttırmak, hasta-hekim ilişkisini işbirliği temeline dayandırmak ve daha nice İnsan haklarına hitap etmektedir.
Hasta Hakları geçmişte, günümüzde ve insan var olduğu sürece gelecekte de her bireyi ilgilendiren ve yine her bireyin bilmesi gereken haklardandır. HASTA HAKLARI HER BİREYİN DOĞRUDAN SAHİP OLDUĞU HAKLARDANDIR. HASTA HAKLARINA SAHİP OLMAK İÇİN HERHANGİ BİR ÇABA SARF ETMEYE GEREK YOKTUR. HASTA OLAN VE HERHANGİ BİR SAĞLIK KURUMUNA BAŞVURAN HER İNSAN DOĞUŞTAN BU HAKLARA SAHİPTİR.
Son olarak Hasta Hakları Yönetmeliği madde 5'te hasta haklarının temel ilkeleri belirtilmiştir. Şöyle ki;
"Sağlık hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkının, en temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında daima gözönünde bulundurulur.
b) Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c) Sağlık hizmetinin verilmesinde, hastaların, ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz. Sağlık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir.
d) Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.
e) Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar dışında, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz."
Kapsam bakımından oldukça geniş olan Hasta hakları konusunda belli başlı hususlar yukarıda değinildiği gibidir. Makalemizin temel amacı, bireyleri sadece var olmalarından tabi gelen Yaşam hakkının bir uzantısı olan Hasta hakları konusunda önemli başlıklarda bilgilendirmek olduğundan mütevellit konu ile alakalı diğer makalelerimizde görüşmek dileğiyle, Sağlıcakla kalınız…
