BEKÇİLERİN ÜST ARAMASI HUKUKA UYGUN MUDUR ?

sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu ile birlikte artık çarşı ve mahalle bekçileri, görev bölgelerinde ve çalışma saatleri içinde kişileri, araçları durdurabilme, kimlik sorabilme, şiddet mağduru veya şiddete, istismara uğrama riski taşıyan kadın ve çocukları en yakın genel kolluk birimlerine teslim edebilmektedir. Bekçiler, halkın sükun ve istirahatini bozanları ve başkalarını rahatsız edenleri engellemek, sokak, geçit ve meydanları tıkayarak trafiğe mani olan taşıtları ve diğer engellerin kaldırılmasını sağlamak amacıyla hizmet eden bir birim olmasına karşılık bir takım noktalarda, taraflarına verilen yetkiler doğru kullanılmamakta ve en nihayetinde hak ihlaline sebebiyet vermektedir. Bu kapsamda 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 7. maddesinin altıncı fıkrasında, "Çarşı ve mahalle bekçisi, durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah ya da tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı hâlinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik el ile dıştan kontrol dâhil gerekli tedbirleri alabilir. Bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemez." hükmü ile birlikte bekçilere kaba üst arama yetkisi verilmiştir.

Ancak genel kolluk kuvvetine yardımcı konumda olan bekçilere tanınan BU YETKİ

ANAYASANIN “TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİNİN SINIRLANMASI”

BAŞLIKLI 13. MADDESİNE AÇIKÇA AYKIRI OLMAKTADIR.

Ayrıca önleme araması Anayasanın Özel Hayatın Gizliliği başlıklı 20/2 maddesinde “Millî

güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması

veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı

olarak, usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak

gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri

bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz.

Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını

el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden

kalkar.” amir hükümdür.

ARAMA İÇİN HÂKİM KARARI YA DA GECİKMESİNDE

SAKINCA BULUNAN HALLERDE KANUNLA YETKİLİ KILINMIŞ MERCİİN

YAZILI EMRİ KOŞULU BULUNDUĞUNDAN MÜTEVELLİT ,BEKÇİLERİN

ARAMA YAPMASI ALENEN ANAYASANIN BU HÜKMÜNE AÇIKÇA

AYKIRIDIR.

Konu ile alakalı olarak Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2020/21042 E. , 2021/12572 K.

29/11/2021 tarihli içtihadında ‘’ …2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu ve suç

tarihinde yürürlükte bulunan 772 SAYILI ÇARŞI VE MAHALLE BEKÇİLERİ

KANUNUNA AYKIRI ŞEKİLDE YAPILAN ARAMA SONUCUNDA ELE GEÇEN

UYUŞTURUCU MADDELERİN, “SUÇUN MADDİ KONUSU” VE “SUÇ DELİLİ”

OLARAK HÜKME ESAS ALINAMAYACAĞI GÖZETİLMEDEN, SANIĞIN BERAATİ

YERİNE, YAZILI ŞEKİLDE MAHKÛMİYETİNE KARAR VERİLMESİ,.”

Kanaatimizce de, hali hazırda 7245 Sayılı Kanun kapsamında kalan kimselerin hiçbir surette

üst araması , kaba araba yahut araç araması gibi herhangi bir arama yapma yetkisi vermek,

normlar hiyerarşisi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti anayasasına aykırı olup, bu kapsamda,

7245 sayılı Kanunun 7. Maddesinin hak ihlallerinin önüne geçmek adına ivedilikle iptal

edilmesi elzemdir. Aksi halde, kanuna aykırı deliller dosyalarda AHİS m.6 ihlaline de

sebebiyet verecektir.