TL’NİN DEĞERİNİN KORUNMASI VE YAPTIRIMLARI

Gelişmekte olan ülkelerin kalkınma planlarını uygulama aşamasında ihtiyaç duydukları en önemli ekonomik araçlar; dış sermaye girdisi ve ihracat hacminin devamlı yükselen bir ivmeye sahip olmasıdır. Dış yatırımların serbestçe yapılabilmesi için özellikle kur rejiminin serbestleştirilmesi ve dış yatırımların önündeki engellerin kaldırılması gerekmektedir. Bir ülkenin ihracat yapabilmesi ve ayrıca üretim ve kalkınmasını geliştirebilmesi için yabancı para birimleri ile yerli para birimi arasındaki ilişkinin yatırımları ve ihracatı kolaylaştıracak şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Türk Parasının Kıymetinin Korunması adına, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun esas alınarak Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında 32 sayılı Karar, Bakanlar Kurulu tarafından 11.08.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe koyulmuştur.

1567 SAYILI KANUN İLE 32 SAYILI CUMHURBAŞKANI KARARININ AMACI;

Türk parasının kıymetini korumak için, Türk parasının yabancı paralar karşısında değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden belgelere ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, Türk parası ile Türk parasını temsil eden belgelerin ithaline ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyaya ilişkin işlemlere, ihracata, ithalata, özellikli ihracata ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici ve sınırlayıcı esaslara yer verilmesi olup, bu maksat çerçevesinde 32 sayılı Karar şekillendirilmiştir.

Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında 32 sayılı Karar, 05.01.2018 tarihli Resmi Gazete kararıyla değişikliği uğramış ve bu kapsamda Döviz Kredisi kullanımına ilişkin usul düzenlenmiştir. Döviz Kredileri Nakdi ve Gayri Nakdi olarak ikiye ayrılmakta olup, Nakdi krediler Yurt içinden ve Yurt dışından olmak üzere iki farklıkaynaktan sağlanabilir.

32 sayılı Karar ile yapılan değişiklikle beraber; Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve Tüzel kişiler Dövize endeksli kredi veya döviz kredisi kullanamayacaktır. Ancak Türkiye’deki yerleşik Tüzel kişiler yurt içinden veya yurt dışından döviz geliri olması şartı ile Döviz kredisi temin edebilirler.

- 32 sayılı Karar ile; bankalar, ithalat ihracat ve görünmeyen işlemler dışında kalan, yurtdışına yapılan ve 50.000 ABD doları karşılığını aşan Türk lirası transferlerine ilişkin bilgileri, transfer tarihinden itibaren 30 gün içinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın belirlediği makamlara bildirmekle yükümlü olup, 25.000 TL’yi aşan Türk lirasının yurtdışına çıkarılmasının yine Bakanlık tarafından belirlenecek esaslara göre yapılacağı ifade edilmiştir.

- 32 sayılı Karar ile yine; yurda döviz ithalinin ve yurttan döviz ihracının prensip olarak serbest olduğu, Türk parası için getirilen 50.000 ABD dolarlık bilgi verme zorunluluğunun dövizde de geçerli olduğu hususunun m.4/e’de belirtildiği, m.4/f’de ise 10.000 euro ve eşidini aşan efektifin yurtdışına çıkarılmasının Bakanlıkça belirlenecek esaslar dahilinde yapılacağının ifade edildiği görülmektedir.

32 sayılı Kararın çıkarılmasına dayanak olan 1567 sayılı Kanunda; Türk parasının kıymetinin korunması ile ilgili kararların alınmasında Cumhurbaşkanının yetkilendirildiği, Cumhurbaşkanı tarafından Türk parasının kıymetinin korunması ile ilgili alınan kararlara aykırılığın 3. maddede idari suç sayıldığı ve karşılığında idari para cezalarının öngörüldüğü, idari para cezası kararını vermeye cumhuriyet savcılarının yetkili kılındığı, 1567 sayılı Kanunun birinci maddesinin kapsamına giren kıymetlerin izinsiz olarak yurttan çıkarılması veya yurda sokulmasının 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında suç veya kabahat sayılmadığı takdirde, 1567 sayılı Kanunun 3. maddesinde tanımlanan idari suç ve cezaların tatbiki yoluna gidileceği anlaşılmaktadır.

Konu ile alakalı olarak, ihracat işlemleri kapsamında yurt dışına satılan herhangi bir malın bedelinin Türkiye’ye girişinin sağlanması önem arz etmektedir. Aksi takdirde, TR’den yurt dışına mal satan kimseler-Tacirlerin- için, zamanında gelmeyen ödenmeler noktasında sıklıkla yaşadıkları en büyük problem ise 1567 Sayılı Kanun kapsamında İdari para cezasına maruz kalmaları noktasında görülmektedir.